Διατροφική ετικέτα: τι είναι και πού μας βοηθάει

Της Μαρίας Κρητικού*

Οι διατροφικές ετικέτες, είναι οι ετικέτες που βρίσκονται στα τρόφιµα και περιγράφουν την περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά των τροφίμων και προορίζονται για να καθοδηγήσουν τον καταναλωτή στην σωστή επιλογή τους.

Γενικά
Οι διατροφικές πληροφορίες που υπάρχουν στην ετικέτα βοηθούν τους καταναλωτές να κατανοήσουν το περιεχόμενο του φαγητού που πρόκειται να καταναλώσουν. Έτσι, αυτό τους διευκολύνει να συγκρίνουν τα τρόφιμα και να είναι σίγουροι ότι ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή.

Επίσης μπορούν να ενημερωθούν πριν επιλέξουν κάποιο προϊόν και να αποφασίσουν αν θα το συμπεριλάβουν ή όχι στη διατροφή τους, έτσι ώστε να μπορούν να κάνουν συνειδητές επιλογές με βάση τις ατομικές τους ανάγκες.
Οι πληροφορίες που παρέχονται στις ετικέτες των τροφίμων μπορεί να βοηθήσουν τους καταναλωτές να αποφύγουν άσκοπες τροφιμογενείς ασθένειες και αλλεργικές αντιδράσεις. Στην εποχή όπου οι ασθένειες που σχετίζονται με μη ισορροπημένες διατροφικές συνήθειες έχουν πάρει διαστάσεις επιδημίας, η σήμανση των τροφίμων μπορεί να αποτελέσει ένα εξαίρετο εργαλείο στα χέρια του καταναλωτή.

Οι ετικέτες των τροφίμων μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στο χτίσιμο υγιεινών διατροφικών προτύπων, στην πρόληψη ασθενειών και στην γενικότερη αλλαγή του τρόπου ζωής.

Περιγραφή
Οι πληροφορίες που παρέχονται σχετικά με τα θρεπτικά συστατικά του τροφίμου θα πρέπει να εμφανίζονται σε ένα μέρος, συνήθως υπό μορφή πίνακα, και αφορούν την ενέργεια, τις πρωτεΐνες, τους υδατάνθρακες και τα σάκχαρα, τα λίπη και ειδικότερα τα κορεσμένα, τις φυτικές ίνες, και το νάτριο (συστατικό του αλατιού). Οι πληροφορίες για κάθε θρεπτικό συστατικό  συνήθως εκφράζονται ως ποσότητα (g) που αντιστοιχεί σε ποσότητα 100 γραμμαρίων (g) ή 100 ml του προϊόντος, ή μπορεί να αναγράφονται και ανά μερίδα προϊόντος (απαραίτητη η αναφορά του συνολικού αριθμού μερίδων στη συσκευασία), ενώ η ενεργειακή αξία εκφράζεται σε kilojoules (kj) και kilocalories (kcal) ανά 100 g ή ανά 100 ml του.

Βασικά χαρακτηριστικά των διατροφικών ετικετών
Οι υποχρεωτικές πληροφορίες που πρέπει να διαθέτει κάθε συσκευασμένο τρόφιμο είναι:

• η ονομασία του τροφίμου
• ο κατάλογος των συστατικών
• κάθε συστατικό ή τεχνολογικό βοήθημα που απαριθμείται στο παράρτημα ΙΙ ή προέρχεται από ουσία ή προϊόν που απαριθμείται στο παράρτημα ΙΙ και το οποίο προκαλεί αλλεργίες ή δυσανεξίες και χρησιμοποιείται στην παραγωγή ή παρασκευή ενός τροφίμου και εξακολουθεί να υπάρχει στο τελικό προϊόν, ακόμα και σε τροποποιημένη μορφή
• η ποσότητα ορισμένων συστατικών ή κατηγοριών συστατικών
• η καθαρή ποσότητα του τροφίμου
• η ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας και η τελική ημερομηνία ανάλωσης («ανάλωση έως»)
• τυχόν ιδιαίτερες συνθήκες αποθήκευσης και/ή συνθήκες χρήσης
• το όνομα ή η εμπορική επωνυμία και η διεύθυνση του υπευθύνου επιχείρησης τροφίμων
• η χώρα καταγωγής ή ο τόπος προέλευσης
• οδηγίες χρήσης
• διατροφική δήλωση
• για τα ποτά με περιεκτικότητα σε αιθυλική αλκοόλη μεγαλύτερη από 1,2 % κατ’ όγκον, η αναγραφή του αποκτηθέντος κατ’ όγκον αλκοολικού τίτλου

Με τις πληροφορίες που υπάρχουν στα τρόφιμα ο καταναλωτής:
Ενημερώνεται άμεσα και γρήγορα για την ενεργειακή αξία και το περιεχόμενο των τροφίμων σε θρεπτικές ουσίες για τις οποίες υπάρχουν συστάσεις περιορισμού της κατανάλωσής τους.
Κατανοεί τη συμβολή του στο σύνολο της διατροφής του ως προς την ενέργεια και τις θρεπτικές αυτές ουσίες.
Κάνει εύκολα συγκρίσεις με άλλα τρόφιμα της ίδιας ή διαφορετικής κατηγορίας(ακολουθεί παράδειγμα)

Εταιρεία Α (Digestive) Διατίθεται σε συσκευασία 250g

Εταιρεία Β (Πτι μπερ). Διατίθεται σε συσκευασία 225g.

Διαβάζοντας την διατροφική ετικέτα βλέπουμε:

• Τα συστατικά αναγράφονται κατά φθίνουσα σειρά βάσει της  περιεκτικότητας τους στο τρόφιμο
• Ένα σημαντικό σημείο που πρέπει να προσέξουμε στη διατροφική ετικέτα είναι: Βλέπουμε ότι αναφέρει το θερμιδικό περιεχόμενο και τα θρεπτικά συστατικά του τροφίμου στα 100 gr εμείς όμως αν φάμε όλη την συσκευασία που είναι στο συγκεκριμένο παράδειγμα 250gr τότε εμείς θα πάρουμε τις διπλάσιες θερμίδες Και είναι λογικό αφού καταναλώνουμε διπλάσια ποσότητα τροφίμου.

Σύγκριση
π.χ. Αν πάρουμε δύο διαφορετικές εταιρείες μπισκότων και τις συγκρίνουμε μεταξύ τους θα δούμε ότι έχουν διαφορετικές ποσότητες θρεπτικών συστατικών. Άρα μπορούμε να επιλέξουμε την εταιρεία που έχει την μικρότερη ποσότητα από το συστατικό που θέλουμε να μειώσουμε σύμφωνα με τις προσωπικές μου ανάγκες. Αν εγώ θέλω να μειώσω τα λιπαρά θα επιλέξω αυτό που έχει τα λιγότερα

Τα τυποποιημένα τρόφιμα περιέχουν πρόσθετα και συντηρητικά και γ αυτό προσπαθούμε να τα βγάλουμε από την διατροφή μας .Επιπλέον περιέχουν κορεσμένα λιπαρά που είναι βλαβερά για την υγεία.
Γ αυτό αν πάρουμε για παράδειγμα τα τρόφιμα που αναφέραμε παραπάνω και τα αντικαταστήσουμε σε ίσες ποσότητες με άλλα πιο θρεπτικά και υγιεινά τρόφιμα συμπεραίνουμε ότι:

Αν αντί για μπισκότα φάμε κοτόπουλο με ρύζι βλέπουμε ότι:

Κοτόπουλο με ρύζι
1 μερίδα
120 g κοτόπουλο έχει 220 kcal ½ της κούπας ρύζι 160 kcal
Σύνολο 380 kcal

Με την αντικατάσταση αυτή βλέπουμε ότι και καταναλώνουμε λιγότερες θερμίδες και ότι τρώμε ένα πιο θρεπτικό τρόφιμο.

Καταλήγοντας…
Ο καθένας μας έχει διαφορετικές διατροφικές ανάγκες, οι οποίες ποικίλλουν ανάλογα με την κατάσταση της υγείας, την ηλικία, το φύλο και τις απαιτήσεις σε ενέργεια. Η διατροφική επισήμανση μας επιτρέπει να επιλέγουμε προϊόντα που ταιριάζουν στις ανάγκες  του οργανισμού μας, την κατάσταση της υγείας μας και στους στόχους μας.

*Η Κρητικού Μαρία είναι τελειόφοιτη του τμήματος Διατροφής και Διαιτολογίας του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης