Γαρίφαλο: Οφέλη στη διατροφή και την υγεία
Το γαρίφαλο είναι ένα μπαχαρικό με έντονο άρωμα, καυτερή, δυνατή και αρωματική γεύση. Στην Ελλάδα χρονολογείται από την εποχή του Ιπποκράτη (λέγεται πως το χρησιμοποιούσε σε ένα ελιξήριό του).
Προέρχεται από τους ξηρούς οφθαλμούς του γαριφαλόδενδρου, Syzygium aromaticum (Eugenia caryophyllata ) της οικογένειας Μyrtaceae, ενός τροπικού αειθαλούς δένδρου που το συναντάμε κυρίως στην Ινδονησία, τη Μαδαγασκάρη και την Ζανζιβάρη. Είναι γνωστό και ως μοσχοκάρφι ή καρυόφυλλο. Δεν έχει καμία συγγένεια με την πολυετή ποώδη γαριφαλιά που καλλιεργείται μόνο για καλλωπιστικούς λόγους (αυτή που προ κρίσης πετάγαμε στα μπουζούκια). Κάθε γαριφαλόδενδρο παράγει περίπου 35 κιλά οφθαλμούς οι οποίοι συγκομίζονται γύρω στα τέλη Αυγούστου και αποξηραίνονται το χειμώνα με έκθεση στον ήλιο (1).
Ο οφθαλμός αυτός περιέχει ένα ισχυρό αιθέριο έλαιο σε ποσοστό περίπου 25%, γνωστό ως γαριφαλέλαιο, το οποίο εξάγεται με απόσταξη. Το γαριφαλέλαιο αποτελείται κυρίως από ευγενόλη (περίπου 90%). Η ευγενόλη είναι ένα απλό φαινολικό οξύ και έχει ευεργετικά αποτελέσματα για την υγεία ως συστατικό της ανθρώπινης διατροφής (2). Επιπρόσθετα είναι ένα εξαιρετικά ευέλικτο μόριο που ενσωματώνεται ως λειτουργικό συστατικό σε πολλά προϊόντα. Έχει βρει εφαρμογή στη φαρμακευτική, τη γεωργία, την αρωματοποιία, τη μαγειρική, την αισθητική και διάφορες άλλες βιομηχανίες. Η μεγάλη ποικιλία των φαρμακολογικών δράσεων έχει ερευνηθεί αρκετά και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων αντιμικροβιακές, αντιφλεγμονώδεις, αναλγητικές, αντιοξειδωτικές και αντικαρκινικές δραστηριότητες.
Επιπλέον, χρησιμοποιείται ευρέως σε γεωργικές εφαρμογές ως φυτοφάρμακο και απολυμαντικό καθώς και για την προστασία των τροφίμων από μικροοργανισμούς κατά τη διάρκεια της αποθήκευσης, η οποία μπορεί να έχει συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία (3). Σημαντική είναι η χρήση του στην οδοντιατρική και στην παρασκευή διαφόρων σκευασμάτων για τον καθαρισμό του στόματος (4).
Το μπαχαρικό, επίσης, χρησιμοποιούταν σε κάποιο είδος τσιγάρου στην Ινδονησία, και ονομαζόταν kretek, το οποίο κυκλοφόρησε σε όλη την Ευρώπη, την Ασία και τις ΗΠΑ. Το 2009 τα τσιγάρα γαρίφαλου μαζί με τα υπόλοιπα αρωματισμένα τσιγάρα (από φρούτα και γλυκά), απαγορεύτηκαν στις ΗΠΑ ενώ τώρα κατατάσσονται ως πούρα όταν πωλούνται (5).
Προσοχή το γαριφαλέλαιο είναι ιδιαίτερα συμπυκνωμένο και θεωρείται τοξικό σε μεγάλη ποσότητα. Η αλόγιστη χρήση του μπορεί να έχει ανεπιθύμητες ενέργειες όπως ναυτία, κοιλιακό άλγος, διάρροια, εγκαύματα κ.λ.π. Δεν είναι εύκολα διαθέσιμο στο εμπόριο παρά μόνο για οδοντιατρική χρήση (6). Ωστόσο το γαρίφαλο είναι ασφαλές και υπάρχει διαθέσιμο στο εμπόριο ολόκληρο ή σε σκόνη. Χρησιμοποιείται ευρύτερα στην ελληνική κουζίνα και ζαχαροπλαστική σε πολύ γνωστές συνταγές όπως είναι η σάλτσα κιμά, το ραβανί ή η καρυδόπιτα κ.λ.π. Μπορείτε επίσης να πειραματιστείτε μόνοι σας και να δημιουργήσετε ξεχωριστά πιάτα αλλά ακόμα και αφεψήματα και αλκοολούχα ποτά!!!
Θέλει ιδιαίτερη προσοχή η ποσότητα χρήσης του διότι είναι ιδιαίτερα αρωματικό και καυτερό, ενώ συνιστάται να αφαιρείται από το φαγητό προτού σερβιριστεί (7).
*Η Άννα Μουκαντέμη είναι γεωπόνος.
1. Perry MLM. Syzygium aromaticum2011.
2. Kanellakis S. Dietary estimation of phenolic acids in foods and potential anti-inflammatory effects. 2006.
3. Kamatou GP VI, Viljoen AM. . Eugenol-from the remote Maluku Islands to the international market place: a review of a remarkable and versatile molecule. 2012.
4. Youngken HW. A text book of pharmacognosy. 5th ed. Philadelphia: Blakiston; 1943.
5. Flavored Tobacco. In: FDA.gov, editor.2012.
6. cloves. American Cancer Society. 2012.
7. Falkowitz M. Spice Hunting:Cloves. 2011.
- Date 15 Μαΐου 2017
- Tags Γενικά